Προτάσεις για την Έξυπνη Πόλη

Πάτρα Έξυπνη πόλη

Η πόλη στην υπηρεσία του Δημότη

Η «έξυπνη πόλη» είναι ένας όρος ο οποίος ακούγεται σε παγκόσμιο επίπεδο την τελευταία δεκαετία. Μια πόλη μπορεί να οριστεί ως «έξυπνη» όταν «οι επενδύσεις σε ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο και οι παραδοσιακές (μεταφορές) και σύγχρονες (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών) υποδομές επικοινωνίας υποστηρίζουν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την υψηλή ποιότητα ζωής, με μια συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων, μέσω της συμμετοχικής δράσης και της ενεργού συμμετοχής.» (Andrea Caragliu, επίκουρος καθηγητής περιφερειακής και αστικής οικονομικής στο Politecnico di Milano)

Αυτό σημαίνει ότι όλα τα κομμάτια που αποτελούν μία πόλη, δηλαδή δημοτικοί φορείς, πολίτες, υποδομές της πόλης κτλ, έχουν τις κατάλληλες συνθήκες και διαδικασίες για να συνεργαστούν αποτελεσματικά αξιοποιώντας νέες επικοινωνιακές τεχνολογίες.  Αν αυτό γίνει σωστά, τότε επιτυγχάνεται βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, υψηλή ποιότητα ζωής και μία γενική ευημερία για τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών. 

Στόχος μας, λοιπόν, θα είναι για την Πάτρα, με ένα συστηματικό τρόπο (οικολογικά, κοινωνικά και οικονομικά) να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε βιώσιμα προϊόντα, υπηρεσίες, τεχνολογίες, διαδικασίες και υποδομές, στις περισσότερες περιπτώσεις, να υποστηρίζονται από εξαιρετικά ολοκληρωμένες και δικτυωμένες τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών.

Κλειδί για μια πόλη είναι η συλλογή δεδομένων που παράγει η ίδια η πόλη, αλλά κυρίως η ευκολία στην πρόσβασή τους ώστε να επιτρέπεται σε φορείς και σε πολίτες να λαμβάνουν αποφάσεις.  Όπως δείχνει πλέον η διεθνής βιβλιογραφία και πρακτική για τις έξυπνες πόλεις, η συλλογή τέτοιων δεδομένων στην πόλη της Πάτρας θα επιτρέψει εφαρμογές προσβάσεως ακόμη και από το κινητό μας τηλέφωνο. Έτσι θα μπορούμε να μάθουμε:

• Θέσεις πάρκινγκ που είναι ελεύθερες σε κάθε χώρο στάθμευσης της πόλης
• Ποιοι δρόμοι έχουν κίνηση

• Που βρίσκονται κάδοι σκουπιδιών και ανακύκλωσης και το πόσο γεμάτος είναι καθένας

• Στοιχεία όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, η ρύπανση του αέρα, τα επίπεδα φωτεινότητας και η ηχορύπανση

• Πού βρίσκεται τώρα και ποια είναι η εκτιμώμενη ώρα άφιξης του επόμενου λεωφορείου σε μια στάση

• Ενημέρωση για τις ώρες λειτουργιάς συγκεκριμένων δημοσίων υπηρεσιών προκειμένου να εξασφαλιστούν συγκεκριμένα έγγραφα. ( πιστοποιητικά, βεβαιώσεις κλπ)

Είναι φανερό ότι τέτοιες υπηρεσίες όχι μόνο θα κάνουν τη ζωή των πολιτών πιο εύκολη, αλλά θα βελτιώσουν και την αποτελεσματικότητα παρέμβασης των φορέων ενός δήμου. Για παράδειγμα, οι υπηρεσίες καθαριότητας δεν θα αδειάζουν άσκοπα κάδους που δεν έχουν γεμίσει εξοικονομώντας ποσά από τα καύσιμα. Οι υπηρεσίες πρασίνου θα υπολογίζουν την ώρα για το αυτόματο πότισμα των φυτών και θα λαμβάνουν υπόψη τους σε μελλοντικά έργα χρήσιμες πληροφορίες για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα φυτεύοντας δέντρα και φυτά. Θα επιτρέπεται στην υπηρεσία ηλεκτροφωτισμού να γνωρίζει αν δυσλειτουργεί κάποιος φωτισμός σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης. Θα είναι επίσης εφικτή η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με συγκεκριμένες υπηρεσίες του δήμου (δημοτολόγιο, ταπ κλπ) μέσω της οποίας θα μπορεί ο  πολίτης άμεσα μέσα από τον υπολογιστή του ή το κινητό του τηλέφωνο να εξασφαλίζει τα απαραίτητα έγγραφα κάνοντας μεγάλη οικονομία χρόνου και μειώνοντας τη γραφειοκρατία . Τέλος, θα μπορούν να εντοπίζονται άμεσα οι πηγές ηχορύπανσης,  αντιμετωπίζοντας έτσι άμεσα ένα πρόβλημα το οποίο επιβαρύνει ολόκληρες γειτονιές της πόλης μας.

Κλειδί η ενεργοποίηση των  πολιτών

Το σημαντικό σε μια έξυπνη πόλη είναι ότι δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά σε όλο αυτό το σχήμα. Η ιδέα της έξυπνης πόλης σημαίνει αποτελεσματικότητα στη βελτίωση της ζωής των πολιτών. Απόδοση με βάση την έξυπνη διαχείριση αλλά και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών. Όλο αυτό συνεπάγεται ένα νέο είδος διακυβέρνησης με πραγματική συμμετοχή των πολιτών στη δημόσια πολιτική. Οι έξυπνες πόλεις πρέπει να βάλουν τον πολίτη μέσα στο “παιχνίδι” της καθημερινότητας.

Χρησιμοποιώντας ένα “έξυπνο τηλέφωνο” οι πολίτες θα μπορούν να ενημερώνουν σχετικά για ένα ατύχημα στην πόλη, για ένα σπασμένο πεζοδρόμιο, για έναν αγωγό νερού που τρέχει ή για ένα αυτοκίνητο που παρενοχλεί κατά τη στάθμευσή του. Οι πληροφορίες θα μεταφέρονται άμεσα στις δημοτικές αρχές, που θα μπορούν με αυτόν τον τρόπο να επιλύουν το πρόβλημα το ταχύτερο δυνατόν.

Τέλος, οι πολίτες θα μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και στις κρίσιμες αποφάσεις της πόλης, άμεσα, μέσω τακτικών μικρών δημοψηφισμάτων στα οποία οι ίδιοι θα αποφασίζουν για θέματα που αφορούν την καθημερινότητά τους καθώς και για κρίσιμα ζητήματα για το μέλλον της πόλης τους.  Ενισχύεται έτσι  ο θεσμός της άμεσης δημοκρατίας μέσω μιας σειράς δράσεων που μπορεί να ξεκινούν από την απλή ενημέρωση,  τη διαβούλευση, τη σφυγμομέτρηση και να φθάνουν μέχρι το δημοψήφισμα το οποίο θα επικυρώνει και θα νομιμοποιεί τις όποιες αποφάσεις λαμβάνονται.

Μια λύση και για την ανεργία

Η ιδέα μιας έξυπνης πόλης μπορεί να προσελκύσει εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις νέες τεχνολογίες οι οποίες θα δώσουν διεθνές προφίλ στην αγορά εργασίας, αλλά και στις ίδιες τις εταιρίες που θα μπορούν να εφαρμόσουν την αποκτηθείσα τεχνογνωσία από την Πάτρα σε οπoιαδήποτε άλλη πόλη.

Αυτό μπορεί να προωθηθεί μέσα από δράσεις τύπου hackathons, ανοικτούς δηλαδή διαγωνισμούς λογισμικού, υπηρεσιών κλπ όπου οι διαγωνιζόμενοι θα είναι νέοι και νέες, ή νέες επιχειρήσεις (startups) και θα μπορούν να δημιουργούν καινοτόμες υπηρεσίες σε πραγματικό χρόνο για τους πολίτες της πόλης. Μια τέτοια δράση θα έχει και ένα ακόμη παράπλευρο όφελος, αυτό της δωρεάν διαφήμισης της πόλης ενώ θα αποτελεί και ένα παράδειγμα ήπιου και πιο ουσιαστικού τουρισμού. 

Μετατρέποντας την Πάτρα σε έξυπνη πόλη

Η Πάτρα αυτή τη στιγμή υπολείπεται σε θέματα που αφορούν στην έξυπνη πόλη. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στον υπερσύνδεσμο (http://www.smart-cities.eu/city.php?id=44). Έχει όμως η πόλη μας  τις υποδομές για να γίνει μια σύγχρονη πόλη; Η απάντηση είναι ναι. Αρκεί οι φορείς να διευκολύνουν τη δημιουργία και να εξασφαλίσουν τις κατάλληλες συνθήκες.  Αν και το σύνολο των υποδομών και υπηρεσιών που χρειάζονται για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι αρκετά ακριβό,  ένα μεγάλο μέρος των υποδομών ήδη υπάρχει. Στην Πάτρα, όπως και σε άλλες πόλεις της χώρας μας, έχει κατασκευαστεί μητροπολιτικό ευρυζωνικό δίκτυο οπτικών ινών.  Αυτό είναι η βασική υποδομή πάνω στην οποία μπορούν να αναπτυχθούν τα απαραίτητα δίκτυα αισθητήρων που θα συλλέγουν τα ουσιώδη δεδομένα που παράγει η πόλη και χρειάζονται οι πολίτες. Με άλλα λόγια υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό πόρων το οποίο παραμένει ακόμα ανεκμετάλλευτο γιατί απλά η έξυπνη πόλη δεν ήταν ποτέ μέσα στα πλάνα των δημοτικών αρχών είτε από άγνοια είτε από υστεροβουλία.

Επίσης, η Πάτρα έχει ένα εξαιρετικό Πανεπιστήμιο και αρκετές τοπικές  επιχειρήσεις  που δραστηριοποιούνται διεθνώς. Αρκεί λοιπόν να γίνει ένας σωστός στρατηγικός σχεδιασμός μεταξύ Δήμου, Πανεπιστημίου και Ιδιωτικού τομέα που θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να μετατραπεί η Πάτρα σε έξυπνη πόλη. Μέχρι τώρα αυτό το δυναμικό έχει εξαντληθεί σε ημερίδες και ευχολόγια γιατί όλοι περιμένουν μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων  να δραστηριοποιηθούν. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν σχήματα συνεργασίας μεταξύ Πανεπιστημίου-Δήμου-Επιχειρήσεων, κυρίως Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά μιας τεχνολογικής αναβάθμισης όλης της περιοχής και τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν άμεσα αρκεί να υπάρχει το κατάλληλο όραμα και να εμπλακούν σ’ αυτά οι κατάλληλοι άνθρωποι. Μοναδικό κριτήριο της υγείας των σχέσεων μεταξύ αυτού του τριγώνου είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση της πόλης. Όλες οι κινήσεις θα πρέπει να οδηγούν σε αυτή (βλ. το πρόγραμμά μας για την παραγωγική ανασυγκρότηση).

Αρκούν όλα αυτά όμως; Χωρίς την ενεργή συμμετοχή των πολιτών τίποτα από τα παραπάνω δεν μπορεί να γίνει πράξη. Είναι καιρός να καταλάβουμε ότι οι εποχές που διανύουμε, λόγω των μειωμένων πόρων των Δήμων, είναι πολύ πιο δύσκολες για την καθημερινότητα των πολιτών και την εφαρμογή λύσεων και την παροχή υπηρεσιών. Πρέπει να δραστηριοποιηθούν και οι πολίτες και να συμβάλουν και οι ίδιοι στη βελτίωση της καθημερινότητάς τους και των συμπολιτών τους. Από την άλλη, ο δήμος θα πρέπει να εξασφαλίσει την οργάνωση και τον συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Χρέος του δήμου, είναι να ενεργοποιεί  αλλά και να εκπαιδεύει τους πολίτες του σε έναν τρόπο ζωής ο οποίος θα διευκολύνει σημαντικά την καθημερινότητα των ίδιων και των συμπολιτών τους.

Για να μετατρέψουμε την Πάτρα σε έξυπνη πόλη, χρειάζεται λοιπόν συνεργασία ανάμεσα στη Δημοτική αρχή, στο Πανεπιστήμιο, τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών. Το «Κοινοτικόν» δεσμεύεται να δημιουργήσει  μια Δημοτική αρχή που θα αναλάβει τις πρωτοβουλίες και το συντονισμό για μια τέτοια οργανωμένη διαδικασία, ώστε να μετατραπεί η Πάτρα σε μια σύγχρονη, βιώσιμη, πόλη με τη δική της ξεχωριστή και αυτόνομη συμβολή στο τεχνολογικό γίγνεσθαι.

Συγκεκριμένα:

• Διευκόλυνση των διαδικασιών για την εγκατάσταση νέων τεχνολογιών στις υποδομές της πόλης.
• Δημιουργία μιας πλατφόρμας δεδομένων για συγκεκριμένες υπηρεσίες του δήμου προκειμένου να εξασφαλίζουν οι πολίτες πιο γρήγορη πρόσβαση σε αυτές με σκοπό την απόκτηση απαραιτήτων εγγράφων για την καθημερινότητα τους μέσω του υπολογιστή τους ή ακόμα και μέσω της κινητής  τηλεφωνίας.
• Υποχρεωτική οδηγία σε όλες τις μελλοντικές υποδομές για την  πρόβλεψη δημιουργίας ανοικτών δεδομένων και προσβασιμότητας.

• Εκπαίδευση και ενεργοποίηση των πολιτών, και ειδικότερα της νέας γενιάς, μέσω σύγχρονων μεθόδων τεχνολογίας και κοινωνικών δικτύων.

• Εγκατάσταση ηλεκτρονικού συστήματος παραπόνων και πλήρης ιχνηλασιμότητα για την επίλυση του προβλήματος, δίνοντας στο Δήμο δείκτες απόδοσης και αποτελεσματικότητας (KPIs) και στον πολίτη άμεση πληροφόρηση για την πορεία του αιτήματός του.

• Δημιουργία γραφείου ηλεκτρονικής  εξυπηρέτησης για τους πολίτες που δεν έχουν πρόσβαση ή κατανόηση των νέων τεχνολογιών.

• Υπηρεσίες ηλεκτρονικής Δημοκρατίας και διαδικασίας άμεσης συμμετοχής στα κοινά. Οι πολίτες παίρνουν θέση σε θέματα της Ημερήσιας Διάταξης των συνεδριάσεων του Δ.Σ., επισημαίνουν προβλήματα του Δήμου, προτείνουν λύσεις.

• Σύστημα απευθείας αναμετάδοσης των συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου χωρίς κόστος για τον Δήμο, κάνοντας χρήση υπάρχουσας υποδομής στο Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ (πχ υποδομές ευρυζωνικότητας και cloud).

• Ανάδειξη και χρήση των εγκατεστημένων τεχνολογιών στο Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ προς όφελος του Δήμου και των δημοτών.

• Ολοκλήρωση και διεύρυνση της Διαύγειας, πλήρης διαφάνεια στις αποφάσεις του Δήμου (π.χ. έσοδα/έξοδα) με ανοικτά δεδομένα όπως έχουν κάνει άλλοι μεγάλοι δήμοι.

• Ανοιχτή πρόσβαση στα δεδομένα του Δήμου και σε κάθε πληροφορία γύρω από το περιβάλλον, την κατανάλωση ενέργειας, την κίνηση, τα αστικά απορρίμματα και γενικότερα τα προβλήματα που παρουσιάζονται.

• Δημιουργία ηλεκτρονικού γραφείου εξωστρέφειας, όπου θα προβάλλονται τοπικά προϊόντα και επιχειρήσεις της πόλης και θα διευκολύνεται ο τουρισμός.

• Ενημέρωση δημοτών σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Γραφείο στήριξης της δημιουργικότητας και της καινοτομίας που θα συντονίζει αντίστοιχες υπηρεσίες του Πανεπιστημίου, των ΤΕΙ και του ιδιωτικού τομέα.

• Δημιουργία δωρεάν Γραφείων καινοτομίας - Innovation Hubs, σε υπάρχοντα κτήρια του Δήμου που τώρα ρημάζουν, με δωρεάν πρόσβαση σε ρεύμα και διαδίκτυο.

• Θεσμοθέτηση ημερών καινοτομίας κατά τις οποίες θα συναντώνται όλοι οι φορείς της πόλης: Πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, Ιδιωτικός τομέας, Δημόσιοι Φορείς.

• Ένταξη της πόλης των Πατρών σε ανοικτά δίκτυα Έξυπνων πόλεων καθώς και συμμετοχή σε δίκτυα ανοικτού λογισμικού για την ανάπτυξη διαλειτουργικών ψηφιακών υπηρεσιών μέσα στις πόλεις (π.χ. http://www.citysdk.eu/).